دوره و شماره: دوره 2، شماره 2، شهریور 1400 
کیفیت فضاهای عمومی شهری

تاثیر عوامل کالبدی-ادراکی بر حس مکان فضاهای شهری با استفاده از رگرسیون رتبه ای (نمونه موردی: پیاده روی خیابان آیت الله کاشانی تهران)

صفحه 7-19

اکبر محمدی

چکیده حس مکان بعنوان یکی از مفاهیم جدید در حوزه طراحی شهری می باشد که نقش مهمی در ایجاد پایداری جوامع شهری و کیفیت فضاهای شهری دارد. عوامل زیادی در ایجاد این حس موثر هستند که یکی از مهمترین این عوامل ویژگیهای کالبدی فضاهای شهری است. این ویژگیها با تاثیر بر ادراک انسانها می تواند حس مکان را تحت تاثیر قرار دهد که البته در این میان نقش ویژگیهای فردی و اجتماعی فرد را نباید نادیده گرفت. این تحقیق بدنبال بررسی رابطه میان ویژگیهای کالبدی-ادراکی و همچنین ویژگیهای فردی-اجتماعی بعنوان متغیرهای مداخله می باشد. به همین منظور یک فضای شهری (پیاده رو خیابان آیت الله کاشانی) بعنوان نمونه، مورد مطالعه قرار گرفت. روش های مورد استفاده با توجه به نوع داده ها ضریب همبستگی اسپیرمن و رگرسیون رتبه ای بود. نتایج بدست آمده از تحقیق بیانگر نقش بالای عواملی مثل اصالت معنی و آسایش بصری و... می باشد. بطور کلی همه متغیرهای مورد مطالعه (کالبدی-ادراکی) نقش مثبت و معناداری را با حس مکان داشته اند. از بین ویژگیهای فردی- اجتماعی، بیشترین نقش در ایجاد حس مکان را عواملی مثل سن، جنس و سواد داشته اند. بنابراین می توان گفت که با افزایش سن و افزایش سطح سواد، حس مکان افزایش یافته است و همچنین میزان حس مکان در بین زنان بیشتر از مردان می باشد. البته همانطور که در مدل مفهومی تحقیق اشاره گردید این تاثیر گذاری غیر مستقیم بوده و از طریق تاثیر پذیری ادراک از این عوامل می باشد. مدل رگرسیونی ارائه شده به خوبی نقش عوامل مختلف را

کیفیت فضاهای عمومی شهری

طراحی شهری بایوفیلیک برای ارتقاء کیفیت محیط با رویکرد ادراک محیطی (مطالعه تطبیقی شهر اسلو و رامسر)

صفحه 21-34

پریسا صامتی؛ محمد رضا فرزاد بهتاش

چکیده امروزه با افزایش جمعیت و رشد بی‌رویه شهرها و پیشرفت فناوری و متعاقب آن تخریب محیط زیست، شرایط زندگی بسیاری از موجودات زنده دشوار شده است که باعث دور شدن انسان از طبیعت و عدم آسایش و آرامش شده است؛ طراحی بایوفیلیک با تسهیل و ارتقای کیفیت ارتباط انسان با طبیعت اطراف خود، با به کارگیری استراتژی‌های جهانی طراحی پایدار سعی بر کنترل تخریب محیط زیست دارد تا محیط‌هایی با شرایط اجتماعی و فرهنگی ارتقاء یافته، همراه با ایجاد قدرت درک و پردازش و بهره‌گیری از تجارب گذشته خلق نماید تا درنهایت کیفیت زندگی شهری بهبود یابد. پروفسور بیتلی در پژوهش‌های گسترده خود، شهر اسلو را شهری ایده‌آل برای شهرسازی بایوفیلیک معرفی کرده‌اند. به همین منظور در این تحقیق با مد نظر قرار دادن این شهر به عنوان الگو و تطبیق این شهر با بلوار معلم در شهر رامسر به منظور ارتقای وضعیت بلوار به لحاظ شهرسازی بایوفیلیک صورت گرفته است. مقاله حاضر سعی دارد مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی و سنجش‌ها بصورت کیفی بررسی کند و با بیان توصیف، تحلیل و تفسیر مطالب راهکار های مؤثر بر ارتقاءکیفیت محیط با رویکرد ادراک محیطی در طراحی شهری بایوفیلیک ارائه دهد.
نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد، بلوار معلم در شهر رامسر پتانسل رسیدن به طراحی شهری بایوفیلیک را بر اساس مطالعه تطبیقی با شهر اسلو دارا می باشد و با به کارگیری مؤلفه های ادراک محیطی و طراحی بایوفیلیک، پیشنهاد طرح هایی برای ارتقاء کیفیت محیط شهروندان و بازدیدکنندگان را فراهم ساخت.

کیفیت فضاهای عمومی شهری

بررسی نقش مولفه‌های سرزندگی پارکهای شهری بر احساس تعلق محله ای (نمونه موردی: پارک شهدای هادی آباد قزوین )

صفحه 35-48

سکینه معروفی؛ احسان مهدی پور

چکیده پارکها می تواند در ایجاد و تقویت احساس تعلق محله ای نقش مهمی داشته باشند. هدف از این پژوهش تعیین تاثیر مولفه های سرزندگی پارکهای شهری بر احساس تعلق محله ای بود. این پژوهش برای مشخص شدن همبستگی بین مولفه های سرزندگی پارکهای شهری و احساس تعلق محله ای در بین ساکنین محله هادی آباد شهر قزوین انجام شد. همچنین نمونه آماری تحقیق به وسیله فرمول کوکران با خطای 5% و سطح اطمینان۹۵ % محاسبه گردید که حجم نمونه ۳50 به دست آمد و از تعداد ۳50 پرسشنامه که بطور تصادفی میان اهالی محل و مراجعه کنندگان به پارک هادی آباد توزیع شده 306 پرسشنامه دریافت شد. برای گرد آوری داده ها از پرسشنامه با 36 گزینه و 8 مولفه استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss با روش آماری همبستگی اسپیرمن و رگرسیون استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که همبستگی میان مولفه‌های سرزندگی پارک با احساس تعلق محله ای در سطح 0.1 معنی دار بوده و مولفه‌های سرزندگی پارک در زمینه های کالبدی، عملکردی، اجتماعی و زیست محیطی به ترتیب با 0.541 ، 0.480 ، 0.4620و 0.398 بیشترین تاثیر را بر با احساس تعلق محله ای داشتند. با توجه به نقش مولفه های سرزندگی پارکهای شهری و میزان تاثیرگذاری هر یک از آنها بر ایجاد و تقویت احساس تعلق محله ای و تلاش برای حفظ آنها در محله های شهری بویژه محله مورد مطالعه باعث بالا رفتن کیفیت محیطی و توسعه اجتماعی و کالبدی محدوده مورد مطالعه خواهد شد.

طراحی شهری و اقتصاد سیاسی

بازشناسی ابعاد و معیارهای تحقق پذیری طرح های شهری در تجارب معاصر ایران

صفحه 49-62

مریم محمدزاده؛ اصغر مولائی

چکیده یکی از دغدغه‏های همیشگی محافل طراحی شهری جستجو و تحلیل علل ناکامی پروژه‏های توسعۀ شهری است. به بیان دیگر، معمولاً این پرسش مطرح می‏شود که چرا این گونه پروژه‏ها، که بعضاً بر پایۀ نظریات و توسط نخبگان این حرفه تهیه شده اند، در مرحلۀ عمل به تولید فراورده‏های مطلوب منجر نگردیده اند؟ کندوکاو و تحلیل علل ناکامی پروژه‏های طراحی شهری و اهمیت بسیار بالای زمان و چگونگی اجرای طرح در این پروژه‏ها، موجب شد توجه متخصصان به بعد فرآیندی طراحی شهری معطوف گردد چراکه به نظر می‏رسید راه حل این مسئله در رابطه علی میان کیفیت فرآیند و کیفیت فرآورده باشد. همچنین برخی محققین معیارها و شاخص‏های تأثیرگذار بر تحقق‏پذیری طراحی شهری معرفی می‏نمایند که از مهمترین آن‏ها، که در این پژوهش نیز به آن‏ها پرداخته‏شده، می‏توان به عوامل برنامه ریزی و طراحی، عوامل مدیریتی، عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی و فرهنگی، عوامل حقوقی، عوامل اخلاقی اشاره کرد. این پژوهش مروری است بر مقالات و نظریات این حوزه.

محیط زیست و اقلیم شهری

ساخت، حفاظت و مرمت با ملات حاوی میکرو-نانو پیگمنت سرامیکی در راستای توسعه شهری و زیبایی منظر

صفحه 63-84

عرفانه سادات احمدی؛ وحید افشین مهر؛ سید بدرالدین احمدی؛ پیمان پیله چی ها

چکیده اهداف: استفاده از روشها، فناوری مواد و مصالح میکرو- نانو ساختار و زیست سازگار در جهت تولید مالت حاوی پیگمنت سرامیکی (با سیمان رنگی سرامیکی) گامی در جهت توسعه و منظر شهری است. روشها: روش تحقیق در این پژوهش با رویکرد کمی همراه با تحلیل کیفی از نوع روش ترکیبی؛ ابتدا از روش تحلیلی-کاوشی به خصوص در حوزه شهرسازی و در حوزه مواد و متالورژی از روش توسعه ای و درنهایت جهت جمع آوری و تحلیل اطلاعات و دستاوردها بهصورت تجربی (تمام آزمایشی) تحقیق را به نتایج عددی رسانده و درنهایت با تفسیر نتایج کیفی و کمی، نتیجه گیری نهایی پژوهش به سرانجام رسید. یافتهها: با استناد به نتایج آزمایشی-کارگاهی و نتیجه قاب لقبول تست های مربوط به مالت سیمانی حاوی میکرو-نانو پیگمنت سرامیکی که در تست های مقاومت فشاری و نفوذپذیری آب و بخار نسبت به سیمان بدون افزودنی افزایش داشت، مشاهده شد ماندگاری مواد پیشنهادشده قابل قبول است. این مواد و مصالح ازنظر توسعه شهری باصرفه اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و نیز به علت طیف رنگ های متنوع این مواد و مصالح با ایجاد منظر زیبا نیز می توان استفاده نمود. نتیجه گیری: درنهایت استفاده از روش ها، فناوری مواد و مصالح میکرو- نانو ساختار و زیست سازگار در جهت تولید مالت حاوی پیگمنت سرامیکی (با سیمان رنگی سرامیکی) می تواند گامی در جهت زیبایی منظر و توسعه شهری باشد.

طراحی شهری و اقتصاد سیاسی

تحلیل ارزیابانه چالش های رویه ای مدیریت شهری با رویکرد تحلیل محتوا گرانهیم و لاندمن(مورد پژوهی: کلانشهر اهواز)

صفحه 85-105

مهرناز ارزانی بیرگانی؛ عمران کهزادی سیف آباد

چکیده گسـتردگی و پیچیدگی مسـائل شهری و رشـد و توسعه روز افـزون شـهرها، مدیریـت امـور شـهر را بـه وظیفه ای دشـوار تبدیل نموده اسـت .برخی مسائل موجود در شهر ، ناملموس و پنهان هستند اما مهم تر و بنیادی تر از مسائل آشکار شهر به شمار می آینـد. این پژوهش در پی پاسخگویی به این سوال است که مهمترین چالش های رویه ای مدیریت شهری در کلانشهر اهواز کدامند.در جهت پاسخ به این سوال پس از مطالعه متون نظری و نیم نگاهی به پژوهش های مرتبط با موضوع مدیریت شهری در تحلیل ترکیبی و چند مرحله ای ،ابتدا در مرحله اول از مجموعه مدیران شهری ، مردم و متخصصین مصاحبه ای نیمه ساختار یافته صورت گرفت . بنابر بنیادین بودن شیوه تحلیل محتوای گرانهیم ،داده ها با استفاده از رویکرد تحلیل محتوا و به روش گرانهایم و لاندمن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. سپس در مرحله دوم با استفاده از پرسشنامه ای، درون مایه های کشف شده از بخش اول مطالعه توسط متخصصین با تجربه حوزه شهرسازی و مدیریت شهری ، بر اساس ضریب اهمیت امتیاز دهی و با کمک آزمون فریدمن در نرم افزار SPSS اولویت بندی شدند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که ، مهمترین و بنیادی ترین چالش های حوزه مدیریت شهری در کلانشهر اهواز از دیدگاه متخصصین مربوط به قوانین ، ساختار و اخلاق حرفه ای می باشد.