تبیین راهکارهایی برای ارتقای هویت در معماری معاصر تهران (با تأکید بر نمای بناها در منظر خیابان)

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

1 دانشجوی مقطع دکترای-تخصصی معماری دانشگاه علوم و تحقیقات تهران

2 استادیار گروه معماری دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشیار گروه معماری دانشگاه علوم و تحقیقات تهران

چکیده
اهداف: یکی از مهم‌ترین مسائل و چالش‌های پیش روی جوامع در حال توسعه، هویت کالبدی بناها و نمای شهری است. شهرها، تحت تأثیر مدرنیته دچار مشکل هویت هستند و مفهوم هویت شهری در فرآیند شناخت و ادراک، پدیده‌ای چند بعدی و پیچیده را پیش روی ما قرار می‌دهد. این مقاله در پی این سؤال که: چگونه می‌توان راهکار یا دستورالعملی به‌منظور ارتقاء هویت­مندی فرمی و نمای بیرونی معماری در پایتخت و کلان‌شهری مانند تهران تدوین نمود که با سلیقه‌ها و سطح فکری امروزی نیز همسو باشد؟ شکل گرفته است.

روش‌ها: روش تحقیق در این پژوهش کیفی پیمایشی و پژوهش از نوع کاربردی می‌باشد و برای پاسخ به سؤال پژوهش ابتدا از روش کتابخانه‌ای به بررسی عوامل مؤثر در شکل‌گیری هویت کالبدی بررسی، سپس به‌وسیله پرسشنامه مورد پرسش از کارشناسان و اساتید معماری قرار گرفته است.

یافته ها: جامعه آماری273 نفر از اساتید معماری بوده و در نهایت از بین عوامل مؤثر و دارای بیشترین اولویت، در از بین عوامل مؤثر در هویت کالبدی نماهای بناها استفاده از ترکیب نماهای سنتی و مدرن، استفاده از جزییات و تزیینات در نماها، استفاده از مصالح پایدار، روح زمانه، بهره‌گیری از الگوی گذشته و توجه به تنوع و پرهیز از یکنواختی و همگونی بیشترین تأثیر را داشته است.

نتیجه‌گیری: تفاوت‌های آماری معنی‌داری بین پاسخ‌دهندگان مختلف، در نگرش آنها نسبت به پارامترهای نما (جرم و مفصل، دهانه‌ها، جزئیات معماری و مواد) وجود دارد. این نتایج نشان دهنده تعدد و تنوع گرایش‌ها در عملکرد معماری برای مشاغل مختلف است. همچنین واضح است که دلیل اصلی تفاوت معنی‌دار میان میانگین‌ها مربوط به این است که پاسخ‌دهندگان معتقدند این پارامترها تأثیر قابل توجهی بر تداوم هویت معماری داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1. الکساندر ، ک ، معماری و راز جاودانگی :راه بی زمان ساختن ، ترجمه مهرداد قیومی بید هندی ، دانشگاه شهید بهشتی تهران ، 1381
2. ابل، کریس، 1387، معماری و هویت، ترجمه فرح حبیب، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران.
3. آشیهارا، یوشی نوبا (1391)، زیباشناسی منظر شهر، ترجمه فرح حبیب، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
4. بانی مسعود، امیر، 1388، معماری معاصر ایران؛ در تکاپوی بین سنت و مدرنیته، انتشارات هنر و معماری قرن، تهران.
5. .بذرگر.م.شهرسازی و ساخت شهر ، شییراز ، کوشا مهر ، 1388
6. بهزاد فر . هویت شهر .نگاهی به هویت شهر تهران .انتشارات شهر . چاپ اول تهران . 1386
7. براون، مایکل، 1396، تفک معمارانه؛ فرآیند طراحی و چشم خیال اندیش، ترجمه سعید حقیر، انتشارات فکر نو، تهران.
8. بنتلی .ای ین و دیگران . محیط های پاسخده. ترجمه مصطفی بهزاد فر .تهران .دانشگاه علم و صنعت . 1382
9. پاکزاد ، ج. عناصر و کیفیت های منظر یک فضای شهری ، دو فصلنامه آبادی ، 1390 ، شماره 37
10. تقوایی، سید حسن (1391)، معماری منظر: درآمدی بر تعریف ها و مبانی نظری، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
11. تقی زاده ، م.ادراک زیبایی و هویت شهر . اصفهان .سازمان فرهنگی تفریجی شهرداری اصفهان . 1386
12. جعفری ها، رضا، 1394، رساله دکتری تحلیل فن آوری و ارزش های فرهنگی در خلق معماری معاصر ایران، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
13. حجت، عیسی (1384)، هویت انسان ساز، انسان هویت پرداز (تاملی در رابطه هویت و معماری)، نشریه علمی پژوهشی هنرهای زیبا، شماره 24، ص 62- 55
14. حجت، عیسی، 1384، «هویت انسان ساز، انسان هویت پرداز (تاملی در رابطه هویت و معماری)»، نشریه علمی- پژوهشی هنرهای زیبا، شماره 26، ص 84-75
15. جنکنز ، ر. هویت اجتماعی ، ترجمه تورج یاراحمدی ، تهران ، نشر شیرازه ، 1381
16. دانشپور، عبدالهادی، 1379، رساله دکتری بازشناسی مفهوم هویت در فضای عمومی شهری (تهران، خیابان انقلاب)، دانشگاه تهران، تهران.
17. روح الامینی، محمود. (1377) زمینه فرهنگ شناسی تالیفی در انسان شناسی، مردم شناسی، چاپ چهارم، تهران: نشر عطار.
18. شاهچراغی، آزاده، 1398، انگاره های معمارانه منظر- در آمدی بر آفرینش پارک های شهری، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران.
19. صمد زاده یزدی، سپیده، 1397، رساله دکتری تحلیل فن آوری و ارزش های فرهنگی در خلق معماری معاصر ایران، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
20. عمید، حسن. (1359)، فرهنگ فارسی عمید، تهران، نشر سپهر
21. طباطبایی، ملک، 1394، جداره های شهری و نقش آن ها در فضای شهری (معیارهای نماسازی در فضای شهری)، انتشارات آرمان شهر، تهران.
22. قطبی، علی اکبر (1387)، مفهوم هویت و معماری امروز ایران، مجله آینه خیال، شماره 10.
23. کامل نیا، حامد، مهدوی نژاد، محمد جواد، 1391، آشنایی با معماری معاصر از شرق تا غرب، انتشارات علم معمار، تهران.
24. گروتر، یورک. (1375). زیباشناختی در معماری. ترجمه جهانشاه پاکزاد و عبدالرضا همایون . تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
25. گیدنز ، آ . تجدد و تشخص ، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید ، ترجمه ناصر موفقیان ، نشر نی ، تهران ، چا اول ، 1378
26. لینچ، کوین، 1395، سیمای شهر، ترجمه منوچهر مزینی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
27. مطلبی، قاسم (1389)، مبانی ادراک منظر شهریخلاصه مقالات همایش ملی منظر شهری، پژوهشکده فرهنگ و هنر جهاد دانشگاهی- مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن.
28. منصوری، سید امیر (1389)، چیستی منظر شهری: بررسی تاریخی تحولات مفهومی منظر شهری در ایران، منظر، (9): 33-30.
29. معین، محمد. (1371) فرهنگ لغت فارسی. تهران: انتشارات امیرکبیر
30. میر مقتدایی، مهتا، 1392، رساله دکتری مقایسه تطبیقی منظر خیابان در تاریخ معاصر تهران، دانشگاه تهران، تهران.
31. ندیمی، هادی، 1385، «امید رهایی نیست، وقتی همه دیواریم»، هفته نامه نقش نو، شماره 18 و 19، 14 بهمن)
32. نقره کار، عبدالحمید، علی الحسابی، مهران، 1396، تحقق پذیری هویت در معماری و شهرسازی (با تکیه بر ارتقا هویت اسلامی- ایرانی)، انتشارات فکر نو، تهران.
33. Barresi, John Barresi. (2002),“From "the Thought is the Thinker" to "the Voice is the
34. Speaker": William James and the Dialogical Self”, In Theory & Psychology, Vol.12, No.2,pp. 237-250.
35. Canter, David, (1977), The Psychology of Place, the architectural press, London.
36. Epstein, Seymour, 1973, “The Self-Concept Revisited”, In American Psychologist, No.28, pp.404-414.
37. Giuliani, Maria Vittoria, (2003), “Theory of Attachment and Place Attachment”, In
38. Bonnes, Mirilia (eds),Psychological Theories for Environmental Issues, ASHGATE.
39. Gustafson, Per, (2001), “Meaning of Place: Everyday experience and theoretical
40. conceptualizations”, in Journal of Environmental Psychology, No. 21, pp. 5-16.
41. Haugh, AshildLappegard, (2007), “Identity and Place: a critical comparison of three
42. identity theories”, in Architectural Science Review, Vol.50, No.1, pp. 44-51.
43. Kaplan, Stephen, (1992), “The Restorative Environment: Nature and Human Experience”. In: Relf, Diane (edt). The Role of Horticulture in Human Well-Being and Social Development, Timber Press.