خوانشی از مفهوم شهرهوشمند و ابعاد آن با تاکید بر جایگاه فناوری مبتنی‌بر روش پریسما

امروزه شهرها، درکنار مزایای بسیار دارای پیچیدگی‌های زیاد درتمامی ابعاد شهرنشینی هستند که اداره آنها را ازنظر اقتصادی، اجتماعی، محیطی و سیاسی با معضلاتی همراه می‌کند. این موضوع، لزوم تغییر رویکرد و توجه به هوشمندسازی مراکزشهری را به‌وضوح نشان می‌دهد. درسالهای اخیر، درباره شهرهوشمند پژوهش‌های مختلفی انجام شده و راهبردهایی درزمینه هوشمندسازی شهرهای مختلف مطرح گردیده‌است. اما به‌دلیل متفاوت بودن زمینه‌های اقلیمی، فرهنگی، زیرساختی وغیره. تعاریف متفاوتی ازشهرهوشمند ارایه شده‌است. اهداف: پژوهش حاضر به‌دنبال آن‌است که پس‌از بررسی تعاریف ازدید صاحب‌نظران مختلف، بادرنظرگرفتن نظریات مبنا و ادغام آنها، به یک‌‌دید جامع و کل‌نگر دربیان ابعاد و عوامل شهرهوشمند و تبیین جایگاه فناوری دربین آنها بپردازد. روش: برای دستیابی به این‌هدف ازطریق روش پریسما مبتنی برالگوی چهارمرحله‌ای، پژوهش ابتدا باجستجوی مقالات باعبارات شهرهوشمند، نمایه‌های شهرهوشمند، ابعاد شهرهوشمند، ویژگی‌های شهرهوشمند، ارزیابی شهرهوشمند و فناوری درشهرهوشمند درپایگاه‌های استنادی برتر مانند اسکوپوس، وب‌آو‌ساینس، ساینس‌دایرکت و گوگل‌اسکالر آغازشد. درجستجوی اولیه، 334 مقاله تاسال 2023 شناسایی شد که ازاین ‌تعداد، 50 مقاله به‌منظور بررسی دقیق‌تر و پاسخ به‌سوالات پژوهش انتخاب شدند. یافته‌ها: دربین مقالات بررسی‌شده، بیشترین فراوانی دربیان ابعاد و ویژگی‌های شهرهوشمند مربوط‌به زیرساخت فناوری، کیفیت اجتماعی، کیفیت زندگی، کیفیت زیست‌محیطی، حکمرانی، اقتصاد و حمل‌ونقل بوده و پایداری، کارامدی، یکپارچگی و رقابت جهانی در رتبه بعدی قراردارند. نتیجه‌گیری: شهرهوشمند دارای شش بعداصلی زندگی، مردم، حمل‌ونقل، محیط، اقتصاد و حکمرانی و حضور فناوری درتمامی عرصه‌ها به‌عنوان فرابعد است. البته باید توجه کرد که فناوری تسهیل‌کننده دستیابی به پایداری، یکپارچگی، کارامدی و بهبود کیفیت‌زندگی شهروندان است تا بابهره‌گیری کنترل‌شده ازآن بتوان مضرات ناشی‌از استفاده بی‌رویه را به‌حداقل رساند.