اهداف: سکونتگاههای غیررسمی در دهه‌های اخیر، با طیف گسترده‌ای از محرومیتهای محیطی، زمینهساز آسیبهای اجتماعی در فضای شهری هستند و نیازمند نگرشی همه جانبه جهت ساماندهی میباشند. در سالهای اخیر رویکــرد منظــر، بــه ســبب دیــدگاه جامــع و تبییــن پارادایمهــای نــو در بــاز تعریــف رابطــه انســان و محیــط، با دو ویژگی کلنگری و زمینهگرایی مــورد توجــه قــرار گرفتـه اسـت. لذا این امر که چگونه میتوان با این رویکرد به ارتقاء کیفیت محیط این سکونتگاهها پرداخت، نیازمند شناخت راهکارهای موثر از باب پاسخگویی به محرومیتهای محیطی این محلات است. روش ها: روششناسی مقاله حاضر کیفی، توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای است. دادههای آن نمونههایی از محلات غیررسمی ساماندهی شده است که اقدامات منظری مرتبط با کیفیت محیطشان به صورت کیفی و توصیفی با رویکرد مقایسه تطبیقی تحلیل شده و بهترین راهکار برای پاسخ به این مشکلات بیان گردیده است. یافته ها: این پژوهش با بررسی و تحلیل انواع روشهای مداخلات منظرین در چند نمونه از محلات غیررسمی موفق ساماندهی و توانمندسازی شده، بهترین نمونهها و راهکارها را به عنوان الگویی در طرحهای ساماندهی محلات غیررسمی معرفی میکند. نتیجه گیری: با بررسی مشکلات اساسی هر نمونه و اقداماتی که در پاسخ با آنها بیان شد میتوان دریافت که بازآفرینی منظر سکونتگاههای غیررسمی باید بر اساس شناسایی مشکلات بومی، بهرهگیری از ظرفیتهای محلی و تدوین راهبردهای زمینه محور صورت گیرد و با شناسایی مولفههای محیطی مرتبط و نگاهی کلنگر به محیط و منظر آنها، مناسبترین پاسخ را به معضلاتشان داد.
