تحلیل تعامل انسان با محیط پیرامون از بعد تاثیرات ادراک و رفتار در حس تعلق به مکان (مورد مطالعه مجتمع مسکن مهر مُکریان مهاباد)

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای معماری، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران.

2 استادیار گروه معماری، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران.

3 استادیار گروه معماری، واحد اسکو، دانشگاه آزاد اسلامی، اسکو، ایران.

4 استادیار گروه معماری، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران.

چکیده
بیان مساله: حس مکان به معنای ادراک ذهنی مردم از محیط و احساسات کم و بیش آگاهانه آن ها از محیط خود است که شخص را در ارتباطی درونی با محیط قرار می دهد، به طوری که فهم و احساس فرد با زمینه معنایی محیط پیوند خورده و یکپارچه می شود. این حس عاملی است که موجب تبدیل یک فضا به مکانی با خصوصیات حسی و رفتاری ویژه برای افراد خاص می گردد. محیط از جنبه های کالبدی و اجتماعی به صورت توامان ساخته شده است. انسان ها مکان های اطراف خود را خلق می کنند و مکان مستقل از انسان معنا ندارد.

هدف: تحلیل تعامل انسان با محیط پیرامون از بعد تاثیرات ادراک و رفتار در حس تعلق به مکان در مجتمع های مسکونی مسکن مهر می باشد.

روشها: تحقیق حاضر به لحاظ ماهیت توصیفی تحلیلی بوده، جامعه آماری تحقیق ساکنین مجتمع مسکن مهر مکریان مهاباد است. برای تحلیل داده از معادلات ساختای به روش تحلیل عاملی مرتبه دوم با نرم افزار Amosاستفاده شد.

یافته ها: نتایج نشان داد که نیازهای انسانی بیشترین تاثیرات را در ایجاد حس تعلق به مکان با 946/0 با تاثیر از ادراک و رفتار در تعامل انسان با محیط دارد و کمترین اثر گذاری هم مربوط به بعد تفسیری با اثرگذاری جمعی 531/0 می باشد.

نتیجه گیری: همه ابعاد مورد بررسی شده در تحقیق حاضر دارای تاثیرگذاری در ایجاد حس تعلق به مکان در تعامل انسان با محیط خویش است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


[1]. Relph, E. (1976), Place and Place lessness? Pion: London, UK.
[2]. Proshansky, H. M., Fabian, A. K., & Kaminoff, R. (1983). Place-identity: Physical World Socialization of the Self. Journal of Environmental Psychology, 3, 57-83.
[3]. Alexander C. D & Joshua H, (2021), The Power of Place in Place Attachment, Geographical Review, 112(1), 1-15. https://doi.org/10.1080/00167428.2021.1884983.
[4]. علیانی نادیا، سامانیان صمد، (1400)، حس مکان در فضای حقیقی و مجازی و نقش آن در معناسازی و تجربه اثر هنری، نشریه هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی، 26(2)، 71-79.
[5]. B. Bynum B; Marianna S; Emily Pauline Y; Manuel Alector R; Kayode D. A; Kyle Maurice W; Benjamin Prangle M; (2021). Measuring place attachment with the Abbreviated Place Attachment Scale (APAS). Journal of Environmental Psychology, 74, 1-12. doi:10.1016/j.jenvp.2021.101577.
[6]. Di Masso, A., Williams, D. R., Raymond, C. M., Buchecker, M., Degenhardt, B., Devine-Wright, P., et al. (2019). Between fixities and flows: Navigating place attachments in an increasingly mobile world. Journal of Environmental Psychology, 61, 125-133.
[7]. Sebastien, L, (2020). The power of place in understanding place attachments and meanings. Geoforum, 108, 1-13, S0016718519303100, https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2019.11.001.
[8]. Woosnam, K. M., Aleshinloye, K. D., Ribeiro, M. A., Stylidis, D., Jiang, J., & Erul, E. (2018). Social determinants of place attachment at a world heritage site. Tourism Management, 67, 139–146.
[9]. ترکمن، ثمین، سهیلی، جمال الدین. (1400). تحلیل تاثیر مفهوم بینابینیت در ارتقاء حس تعلق به مکان در مسجد-مدرسه های دوره قاجاریه (نمونه موردی: مسجد-مدرسه صالحیه شهر قزوین). علوم و تکنولوژی محیط زیست، 23(2 (105 پیاپی))، 219-231.
[10]. میرزامحمدی، احمد، باقرزاده کثیری، شهره، زینالی عظیم، علی. (1399). تحلیل طراحی و معماری مجتمع مسکونی پایدار با تاکید بر روان شناسی محیطی از بعد حس تعلق به مکان (مطالعه موردی: برج های آسمان تبریز). اندیشه معماری، 4(8)، 105-119.
[11]. رحیمی، روح اله؛ انصاری مجتبی، بمانیان، محمدرضا؛ مهدوی نژاد، محمد جواد، (1399)، رابطه حس تعلق به مکان و مشارکت در ارتقای سرمایه اجتماعی سکونتگاه‌های غیر رسمی (مطالعه موردی: ترک‌محله شهر ساری)، معماری و شهرسازی پایدار، 8(1)، 15-30.
[12]. حاتمی خانقاهی، توحید، وزیری، وحید، سلمانیان، بهاره، تاج الدینی، نگین. (1399). مقایسه عوامل مؤثر بر حس تعلق به مکان در محلات جدید و قدیم شهر اردبیل. مطالعات شهری، 9(34)، 17-28.
[13]. سلطانی، یزدان، فیضی، محسن، فلامکی، محمد منصور، محمودی زرندی، مهناز، (1398). تبیین الگوی طراحی مسکن, بر مبنای معیارهای عینی حس تعلق به مکان از دیدگاه کاربران و طراحان (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه). مطالعات محیطی هفت حصار (هفت حصار)، 8(30)، 5-16.
[14]. DeNardi, A, (2017), Landscape and sense of belonging to place: the relationship with everyday places in the experience of some migrants living in Montebelluna (Northeastern Italy), Journal of Research and Didactics in Geography (J-READING), 1(6), 61-72.
[15]. Dazkir, S. S, (2018), Place Meaning, Sense of Belonging, and Personalization Among University Students in Turkey, Family and Consumer Sciences Research Journal, 46(3), 252-266.
[16]. Kian Tan, S, Hooi Tan, S, Sin Kok, Y, Wei Choon, Sh, (2018), Sense of place and sustainability of intangible cultural heritage e the case of George Town and Melaka, Tourism Management, 67, 376-387.
[17]. Liu, Z, Zhang, Y, Zheng, Y, Lan, J, Zhang, G, (2109), Sense of belonging and social identity on the settlement intentions of rural-urban migrants: evidence from China, Ciência Rural, 49(8), 1-12, http://dx.doi.org/10.1590/0103-8478cr20190979.
[18]. Tursić M, (2019) The city as an aesthetic space, City, 23(2), 205-221, doi:10.1080/13604813.2019.1615762.
[19]. رضایی، حسین، کرامتی، غزال، دهباشی شریف، مزین، نصیرسلامی، محمدرضا. (1397). تبیین الگوواره ای فرآیند روان شناختی حصول معنای محیطی و تحقق حس مکان با تمرکز بر نقش واسط ادراک. باغ نظر، 15(65) 49-66.
[20]. براتی، ناصر، سلیمان‌نژاد، محمد علی. (1390)، ادراک محرکها در محیط کنترل شده و تأثیر جنسیت بر آن (نمونه مورد مطالعه: دانشجویان دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره))، باغ نظر، 17، 19-30.
[21]. خندان، پریا، رضایی، حسین. (1399)، بررسی و تحلیل چگونگی تطابق عوامل کالبدی با ابعاد ادراکی- شناختی حس مکان از منظر فرهنگی- اجتماعی، مورد مطالعاتی: فضاهای عمومی شهر کرمانشاه. نشریه معماری و شهرسازی آرمان شهر، 13 (33)، 1-19.
[22]. Rapoport, A. (1990). The Meaning of the Built Environment: A Nonverbal Communication Approach. Tucson: University of Arizona Press.
[23]. Kalali, P, (2015). Meaningful perception of place: The most effective dimensions and factors. URBAN DESIGN International, 20(3), 222–240. doi:10.1057/udi.2015.10.
[24]. Malle, B. F. (2019). How many dimensions of mind perception really are there? In A. K. Goel, C. M. Seifert, & C. Freksa (Eds.), Proceedings of the 41st Annual Meeting of the Cognitive Science Society (pp. 2268-2274). Montreal, QB: Cognitive Science Society.
[25]. Kim, N-G, (2017). A Binocular Information Source for Size Perception. Frontiers in Psychology, 8, 2078. doi:10.3389/fpsyg.2017.02078.
[26]. دانشگر مقدم، گلرخ، اسلامیپور مرمر، (1390)، تحلیل نظریه قابلیت محیط از دیدگاه گیبسون و بازخورد آن در مطالعات انسان و محیط انسان ساخت، معماری و شهرسازی آرمانشهر، 9، 73-86.
[27]. Albertini, E. (2021), What are the environmental capabilities, as components of the sustainable intellectual capital, that matter to the CEOs of European companies?", Journal of Intellectual Capital, Vol. 22 No. 5, pp. 918-937. https://doi.org/10.1108/JIC-06-2020-0215.
[28]. Dumay, J. (2016), A critical reflection on the future of intellectual capital: from reporting to disclosure, Journal of Intellectual Capital, Vol. 17 No. 1, pp. 168-184, doi: 10.1108/JIC-08-2015-0072.
[29]. Liu, Z., Zhang, Y., Zheng, Y., Lan, J., & Zhang, G. (2019). Sense of belonging and social identity on the settlement intentions of rural-urban migrants: evidence from China. Ciência Rural, 49(8), 1-12.
[30]. Su, W. S., Hsu, C. C., Huang, C. H., & Chang, L. F. (2018). Setting attributes and revisit intention as mediated by place attachment. Social Behavior and Personality, 46(12), 1967–1981.
[31].یزدانی، محمدحسن؛ علیپور، ابراهیم و محمودی، ایوب. (1398). بررسی و تحلیل هویت محلات شهری با تاکید بر حس تعلق به مکان (مورد مطالعه: محلات سیزدهگانه حاشیه شهر اردبیل). جامعه شناسی نهادهای اجتماعی، 6 (14)، 9 -39.
[32]. خبیری، سمانه، پورجعفر، محمدرضا.، ایزدی، محمدسعید. (1399). تبیین ماهیت دلبستگی به محله ایرانی-اسلامی: مطالعه کیفی محله اختیاریه. مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 11(42 )، 67-80.
[33]. پورجعفر، محمدرضا، ایزدی، محمدسعید، خبیری، سمانه. (1394). دلبستگی مکانی؛ بازشناسی مفهوم، اصول و معیارها. هویت شهر، 9(24)، 43-64.
[34]. Tsaur, S. H., Wang, Y. C., Liu, C. R., & Huang, W. S. (2019). Festival attachment: Antecedents and effects on place attachment and place loyalty. International Journal of Event and Festival Management, 10(1), 17-33.
[35]. Madgin, R., Bradley, L., & Hastings, A. (2016). Connecting physical and social dimensions of place attachment: What can we learn from attachment to urban recreational spaces?.J Hous and the Built Environ, 31, 677-693.
[36]. پورمحمد، شهراد؛ شجاعی سیدعلیرضا، کلانتری خلیل آباد، حسین؛ تقوایی، مسعود؛ (1401)، تحلیل تاثیر شناختی عامل سرزندگی بر احساس تعلق ساکنین محلات شهری (مورد پژوهی: محلات شهر شیراز)، معماری و شهرسازی پایدار، 10(1)، 181-196.
[37]. نژادابراهیمی احد، شیخ الحکمایی محمد. (1400)، اثر توالی سلسله‌ مراتب در آفرینش حس‌ تعلق به مکان مساجد تبریز. مجله پژوهش های معماری اسلامی.۹ (۴) :۷۵-۵۹
[38]. Collins-Kreiner, N, (2020). Hiking, Sense of Place, and Place Attachment in the Age of Globalization and Digitization: The Israeli Case. Sustainability, 12(11), 4548. doi:10.3390/su12114548
[39]. میرزاحسین، سارا ؛ ذاکرحقیقی، کیانوش، احمدی ملیحه، (1400)، ارزیابی زیست‌پذیری مبتنی بر متغیرهای حس تعلق به مکان (مطالعۀ موردی منطقۀ ۱ کلان‌شهر تهران)، پژوهشهای جغرافیای برنامه ریزی شهری، 9(2)، 361-385.
[40]. Ariccio, S, Lema-Blanco, I, Bonaiuto, M, (2021) Place attachment satisfies psychological needs in the context of environmental risk coping: Experimental evidence of a link between self-determination theory and person-place relationship effects, Journal of Environmental Psychology, 78, https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2021.101716.
[41]. Paniotova-Maczka D, Matczak P and Jabkowski P (2021) Place Attachment and Views on Tree Management. Front. Psychol. 12:639830. doi:10.3389/fpsyg.2021.639830.
[42]. Chappell, E. N., Parkins, J. R., and Sherren, K. (2020). Climax thinking, place attachment, and utilitarian landscapes: implications for wind energy development. Landscape Urban Plann. 199, 1-11. doi:10.1016/j.landurbplan.2020.103802.
[43]. معروفی، سیامند، بایزیدی، قادر. (1400). ارزیابی و تحلیل عوامل موثر بر ارتقاء عملکرد فعالیتی پارک های شهری) نمونه موردی پارک خانواده شهر مهاباد). علوم و تکنولوژی محیط زیست، 23(1 (پیاپی 104) )، 77-92.