بررسی تطبیقی نقش پیاده‌راه ها در ارتقای کیفیت محیط (مطالعه موردی: پیاده‌راه خیابان 15 خرداد و خیابان صف تهران)

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

1 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

3 استاد گروه شهرسازی دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده
اهداف: پیاده‌راه ها به دلیل ویژگی‌های خود در ایجاد تعاملات اجتماعی، اهداف عملکردی و زیست‌محیطی از اهمیت بالایی برخورداراست. هدف اصلی این پژوهش بررسی و سنجش اثرات ایجاد پیاده‌راه بر ارتقا و بهبود شرایط کیفیت محیط شهری و مقایسه دو پیاده‌راه پانزده خرداد و پیاده‌راه صف (سپهسالار) می‌باشد.

روش: به‌منظور انجام این پژوهش ابتدا با استفاده از روش تحقیق توصیفی و تحلیلی متغیرهای کالبدی، کارکردی (عملکردی) و ادراکی تأثیرگذار بر ارتقا کیفیت پیاده‌راه استخراج گردید. متغیرهای فوق از طریق شاخص‌های تعیین شده در دو پیاده‌راه پانزده خرداد و صف (سپهسالار) ارزیابی شدند. برخی از شاخص‌ها در پیاده‌راه ها با استفاده از مشاهده کارشناسی و از طریق نقشه‌ها و جداول مورد بررسی قرار گرفتند. در مورد برخی دیگر، از پرسشنامه برای سنجش متغیرهای کالبدی، کارکردی (عملکردی) و ادراکی استفاده گردید. پرسشنامه تنظیم شده از نظر پایایی و روایی با روش الفای کرونباخ مورد ارزیابی قرار گرفته و از طریق تست اولیه ناهماهنگی‌های درونی مورد بازبینی قرار گرفت. داده‌های جمع‌آوری‌شده، با استفاده از نرم‌افزار SPSSو به‌ویژه آزمونه‌ای ناپارامتریک تحلیل شد و فرضیه‌های پژوهش مورد آزمون قرار گرفت.

یافته‌ها: نتایج مطالعات در حالت کلی، حاکی از آن بود که بین متغیرهای تسهیلات و تأسیسات (کالبدی)، کارکرد اقتصادی و خدماتی (کارکردی - عملکردی) و نظم (ادراکی) با ارتقا کیفیت محیط بیشترین رابطه معنادار وجود دارد. از سوی دیگر بین افزایش حس تعلق به مکان به‌واسطه ایجاد محور پیاده پانزده خرداد و پیاده‌راه خیابان صف و افزایش تعاملات اجتماعی رابطه معناداری وجود ندارد.

نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق مطلوبیت کیفیت محیط شهری که شامل سه بعد کالبدی و کارکردی (عملکردی) و ادراکی می‌باشد در پیاده‌راه صف به‌جز متغیر کارکردی (عملکردی)، در بقیه متغیرها میانه بالاتر از میانه نظری بوده است. ولی در پیاده‌راه پانزده خرداد فقط در متغیر ادراکی میزان رضایتمندی بالاتر از میانه نظری پژوهش می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


[1]Bahraminejad, Dehghan, , Recognition and evaluation of the quality of the urban environment in the middle of cities, a case study of the middle of Shiraz, Shiraz University 2003.
[2] Rafieian, M., Asgarizadeh, ,Z. , Farzad,M., Feasibility assessment of urban environments Analytical approach in measuring the quality of urban environment, Shahr Publishing Institute,2013.
[3] Porteous, J.D," Design with people: the quality of the urbanenvironment" Environ. Behav. 3, 155–177, 1971.
[4] Canter,D The psychology of place. Londen: Routledge,1977.
[5]Shamaei, A., and Poorahmad, A., Urban Improvement and Renovation from the Perspective of Geography, University of Tehran Press, 2005.
[6] Relph, E. Modernity and the Reclamation of Place’ in D. Seamon.ed) Dwelling, Seeing and Designing: Towards a Phenomenological Ecology, State University of New York Press, Nbew York. ,1992
[7] Lynch, Q., The theory of the good shape of the city. Translated by Seyed Hossein Bahreini, Tehran: University of Tehran,2002.
[8] Carmona, M,” Public Places and Urban Spaces”, London,Architectural Press, 2003.
[9] Montgomery, J. Making a city: Urbanity and urban design, Journal of urban design Vol 3, 1998.
[10 Bahraini, H. and Tabibian, M., Urban Environmental Quality Assessment Model, Journal of Environmental Science, Volume 24, Number 21,1998.
[11] Pakzad, J. Articles on Urban Design, Tehran, Shahidi Publications,2007.
[12] Nosal, B.“Creating Walkableand Transit-Supportive Communities in Halton”Region Health Department of Halton University,2009.
[13] Habibi, M.,Tourism Walkway, Fine Arts, No. 9, pp. 43-51,2001.
[14] Jacobs, J. The Death and Life of Great American Cities. New York: Random House, 1961.
[15] Rapoport, A.,Human Aspects of Urban Form: Towards a Man–Environment Approach to Urban Form and Design (Oxford and New York: Pergamon Press, 1977
[16] Gehl,Jan. Life between Building , VanNostrand Reinhold., 1987.
[17] Lang, J. “Urban Design-The American Experience”. New York: Van Nostrand Reinhold,1961.
[18] Pakzad, J., Guide to Designing Urban Spaces in Iran, Tehran, Payam-e-Sima Publishing Company, Ministry of Housing and Urban Development, Deputy of Architecture and Urban Development, 2005.
[19] Detailed plan of District 12 of Tehran. Bavand Consulting Engineers. First Edition, 2006.