ارزیابی نقش منظر شهری انسان گرا در سرزندگی خیابان های شهری تبریز از دیدگاه شهروندان (مطالعه موردی: خیابان امام تبریز)

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

1 استادیار، گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

2 دانشجوی دکترای گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

3 استادیار، گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

چکیده
بیان مسئله: درواقع خیابان‌های شهری به‌عنوان مهم‌ترین بخش از ساختار منظر شهری، منعکس‌کننده ارزش‌ها و روابط اجتماعی-فرهنگی شهروندان بوده و به‌خوبی می‌تواند بر مبنای آن‌ها امکان زیستن در شهر و برقراری تعاملات اجتماعی را تسهیل و یا بر آن‌ها تأثیر گذارد. از این‌رو حرکت به‌سوی فضاهای سرزنده شهری با وجود فضاهای عمومی پویا و انسان‌محور که زمینه حضور فعال انسان‌ها را در محیط فراهم نماید، در شهرها ضرورت بیشتری می‌یابد.

هدف: هدف تحقیق حاضر ارزیابی نقش منظر شهری انسان‌گرا در سرزندگی خیابان‌های شهری تبریز از دیدگاه شهروندان می‌باشد. روش‌ها: تحقیق به‌صورت توصیفی-تحلیلی با هدف کاربردی می‌باشد. برای تعیین حجم نمونه از روش گلوله برفی استفاده شد. در تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS و روش ANP استفاده شد.

یافته‌ها: نتایج به دست آمده از تحلیل نهایی فضاهای انتخابی پژوهش بر مبنای مؤلفه‌های منظر انسان گرایانه و کیفیت سرزندگی نشان می‌دهد که محدوده چهارراه شریعتی تا چهارراه قونقا با وزن نرمال 0.498 از انطباق بیشتری با کیفیت‌های استخراج شده دارد.

نتیجه‌گیری: نتایج نهایی اوزان نشان داد که بیشترین میانگین به زیر معیار عناصر شهری بیولوژیکی برمی‌گردد و مناظر خیابان‌های شهر تبریز بر ادراک شهروندان و تفسیر و بازخوانی محیط توسط آن‌ها تأثیر دارد. همچنین نتایج به دست آمده از تحلیل نهایی فضاهای انتخابی پژوهش بر مبنای مؤلفه‌های منظر انسانگرایانه و کیفیت سرزندگی، انطباق بیشتری با کیفیت‌های استخراج شده دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


[1]. Yingchuan, Z. H. A. O., & Zhi, L. I. 2020. Human-centered Design for Green Landscape of Urban Streets. Asian Agricultural Research, 12, 49-58.
[2]. منصوری، سید امیر، (1397)، منظر مردمی شهر. منظر، 10(44)، 3-3
[3]. قره بگلو مینو و خواجه سعید، فرناز، وونرف؛ (1397)، مؤلفه‌های منظر شهری در خیابان برای زندگی، منظر، دوره 10، شماره 43، 42 -51.
[4]. Nguyen, T, A, Le, P.M.A, Pham, T.M., 2019, Toward a sustainable city of tomorrow: a Markov-Cellular hybrid Automata modeling for urban landscape evolution in the Hanoi city (Vietnam) during 1990-2030, Environment, Development and Sustainability, 21(1), 429-446.
[5]. همتی، مرتضی؛ منصوری، سید امیر؛ براتی، ناصر؛ (1401)، رسانه، روشی برای تغییر منظر شهری تبیین مد‌‌‌‌‌‌‌ل مفهومی اثرگذاری بر منظر شهری بد‌‌‌‌‌‌‌ون مد‌‌‌‌‌‌‌اخلۀ فیزیکی، منظر، 14(58)، 66-77.
[6]. اسماعیل دخت، مریم، منصوری، سیدامیر، شیبانی، مهدی، (1400)، قیاس تطبیقی خوانش ساکنین از شهر (منظر شهری) با طرح‌های توسعه شهری بررسی انتقال منظر شهر سنتی به شهر معاصر شیراز، باغ نظر، 18(96)، 45-58.
[7]. شیعه، اسماعیل، و بهزادفر، مصطفی، نامداریان، احمد علی، (1396). تدوین چارچوب نظری منظر شهری به کمک نظریه تولید فضا و نیروهای مؤثر بر منظر. مطالعات شهری، دوره 6(24)، 81-94.
[8]. کریمی مشاور، مهرداد؛ سجادزاده، حسن؛ (1394)، وحدت، سلمان، سنجش اولویت های خوانش منظر فضاهای شهری از دیدگاه شهروندان (نمونه موردی : میدان های شهری همدان)، باغ نظر، دوره 12(37)، 3-14.
[9]. Ying, S. (2020). Planning of Humanistic Ecological Landscape in Urban Waterfront Area. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 512, 012042. doi:10.1088/1755-1315/512/1/012042. [10]. Xu, X., Xu, X., Guan, P., Ren, Y., Wang, W., & Xu, N. (2018). The Cause and Evolution of Urban Street Vitality under the Time Dimension: Nine Cases of Streets in Nanjing City, China. Sustainability, Vol.10 (8), 2797. doi:10.3390/su10082797.
[11]. Tamiami Fachrudin, H, (2018), Can activity support influence image of a street? IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science 126 (2018) 012197 doi:10.1088/1755-1315/126/1/012197.
[12]. Good, R. M., Rivero, J. J., Zitcer, A., Umemoto, K., Lake, R. W., Baum, H., … Harrison, P. (2017). Confronting the challenge of humanist planning/Towards a humanist planning/A humanist perspective on knowledge for planning: implications for theory, research, and practice/To learn to plan, write stories/Three practices of humanism and critical pragmatism/Humanism or beyond? Planning Theory & Practice, Vol. 18(2), 291-319. doi:10.1080/14649357.2017.1297554.
[13]. Yang, W, Xi, X, Gou, L, Chen, Z, Ma, Y, 2021, Guangzhou Digital City Landscape Planning Based on Spatial Information from the Perspective of Smart City. Mathematical Problems in Engineering vol 27, 1-11, https://doi.org/10.1155/2021/5572652.
[14]. پاکزاد، جهانشاه. (1385). مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری. تهران: انتشارات شهیدی.
[15]. ذکاوت، کامران، (1385)، چارچوب استراتژیک مدیریت بصری شهر، آبادی، 53 ،26 -38.
[16]. صفدرنژاد، سید مجتبی، دانش پور، سید عبدالهادی، و بهزادفر، مصطفی. (1400). تبیین عملکردی و شناسایی ارزش های مکان های عمومی رودخانه محور از منظر طراحی شهری. مطالعات شهری، 10(38)، 31-48
[17]. Shui Y, Gon, L, (2021), An integrated planning method for open space of urban street landscape based on remote sensing technology, Home International Journal of Environmental Technology and Management, 24(1-2). 1-18.
[18]. Brown, Robert D.; Corry, Robert C. (2020). Evidence-Based Landscape Architecture for Human Health and Well-Being. Sustainability, 12(4), 1360doi:10.3390/su12041360
[19]. مطلبی، قاسم ، (1385)، رویکردی انسانی به شکل دهی فضاهای شهری، تهران، هنرهای زیبا، 27. 57-66.
[20]. سلطانی، علی، خداپرست، بهاره، (1389)، ارزیابی خیابانهای شهری بر اساس رهیافت انسان گرا نمونه موردی خیابان سمیه شهر شیراز، آرمان شهر، 3(5)، 97-110.
[21]. Wu, T.; Zha, P.; Yu, M.; Jiang, G.; Zhang, J.; You, Q.; Xie, X. (2021), Landscape Pattern Evolution and Its Response to Human Disturbance in a Newly Metropolitan Area: A Case Study in Jin-Yi Metropolitan Area. Land, 10, 767. https://doi.org/10.3390/land10080767.
[22]. امان پور، سعید، زادولی خواجه، شاهرخ، زارعی، جواد، (1397): سنجش شاخص‌های رویکرد انسان‌گرا در برنامه‌ریزی محلّات نوبنیاد تبریز، مطالعة موردی: محلّة یاغچیان، جغرافیایی اجتماعی شهری، دوره 3(4)، 1-21.
[23]. بگ محمدی، علی اصغر؛ سلاورزی زاده، محمد؛ (1400)، تحلیل مولفه های اثر گذار در همه شمولی فضاهای شهری: نمونه موردی شهر ایلام، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 53(3)، 921-941.
[24]. Almahmood, M., Gulsrud, N. M., Schulze, O., Carstensen, T. A., & Jørgensen, G. (2022). Human-centred public urban space: exploring how the “re-humanisation” of cities as a universal concept has been adopted and is experienced within the socio-cultural context of Riyadh. Urban Research & Practice, 15(1), 1–24. doi:10.1080/17535069.2018.1539512.
[25]. Cown, R. (2005). The dictionary of Urbanism. Tisbury: Streetwise press.
[26]. دادپور، سارا، (1391) ، معیارهای سرزندگی شهری، جستارهای شهرسازی، 38 ، 34-39.
[27]. Xu, X, Xu, X; Guan, P; Ren, Y; Wang, W; Xu, N. (2018) The cause and evolution of urban street vitality under the time dimension: Nine cases of streets in Nanjing City, China. Vol.10(8), .2-19.
[28]. مرتاض مهربانی، الناز، منصوری، سید امیر، جوادی، شهره، (1396)، رویکرد منظر در ایجاد سرزندگی خیابان ولیعصر با تأکید بر ایجاد حس مکان نمونه موردی: خیابان ولی عصر (حد فاصل میدان ونک - چهار راه پارک وی)، باغ نظر، 14(55). 5-16.
[29]. Lu, Shiwei; H, Y, Shi, C; Yang, X. (2019), Exploring the Associations between Urban Form and Neighborhood Vibrancy: A Case Study of Chengdu, China, International Journal of Geo-Information, Vol.8(4), 1-15.
[30]. Montgomery, J. (1998). Making a city: Urbanity, vitality and urban Design. Urban Design, (1):93-115.
[31]. Khalili, A; Nayyeri Fallah, S, (2018) Role of social indicators on vitality parameter to enhance the quality of women's communal life within an urban public space (case: Isfahan's traditional bazaar, Iran), Frontiers of Architectural Research, Vol.7(3), 440-454.
[32]. مردانی، سیده فاطمه، (1397)، سرزندگی فضاهای جمعی، مدیون کارکرد تجاری نمونه موردی شهرهای مراکش و مکناس، هنر و تمدن شرق، دوره 6(20)، 13-20.
[33]. Landry, C. (2000) Urban Vitality: A New source of Urban Competitiveness, prince Claus fund journal, ARCHIS issue Urban Vitality/Urban Heroes, Vol.12(1). 8-13.
[34]. Rapoport, A. (1994) A critical look at the concept ‘place’, National Geographic Journal of India, Vol.40(1-2), 31-45.
[35]. Garvin, A. (2016) What Makes a Great City, Springer, ISBN 978-1-61091-759-9.
[36]. Zeng, C; Song, Y; He, Q; Shen, F. (2018) Spatially explicit assessment on urban vitality: case studies in Chicago and Wuhan, Sustainable Cities and Society, Vol.40(1), 296-306.