تاثیر عوامل کالبدی-ادراکی بر حس مکان فضاهای شهری با استفاده از رگرسیون رتبه ای (نمونه موردی: پیاده روی خیابان آیت الله کاشانی تهران)

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسنده

استادیار دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)/ مرکز آموزش عالی فنی مهندسی بوئین زهرا/ گروه معماری و شهرسازی

چکیده
حس مکان بعنوان یکی از مفاهیم جدید در حوزه طراحی شهری می باشد که نقش مهمی در ایجاد پایداری جوامع شهری و کیفیت فضاهای شهری دارد. عوامل زیادی در ایجاد این حس موثر هستند که یکی از مهمترین این عوامل ویژگیهای کالبدی فضاهای شهری است. این ویژگیها با تاثیر بر ادراک انسانها می تواند حس مکان را تحت تاثیر قرار دهد که البته در این میان نقش ویژگیهای فردی و اجتماعی فرد را نباید نادیده گرفت. این تحقیق بدنبال بررسی رابطه میان ویژگیهای کالبدی-ادراکی و همچنین ویژگیهای فردی-اجتماعی بعنوان متغیرهای مداخله می باشد. به همین منظور یک فضای شهری (پیاده رو خیابان آیت الله کاشانی) بعنوان نمونه، مورد مطالعه قرار گرفت. روش های مورد استفاده با توجه به نوع داده ها ضریب همبستگی اسپیرمن و رگرسیون رتبه ای بود. نتایج بدست آمده از تحقیق بیانگر نقش بالای عواملی مثل اصالت معنی و آسایش بصری و... می باشد. بطور کلی همه متغیرهای مورد مطالعه (کالبدی-ادراکی) نقش مثبت و معناداری را با حس مکان داشته اند. از بین ویژگیهای فردی- اجتماعی، بیشترین نقش در ایجاد حس مکان را عواملی مثل سن، جنس و سواد داشته اند. بنابراین می توان گفت که با افزایش سن و افزایش سطح سواد، حس مکان افزایش یافته است و همچنین میزان حس مکان در بین زنان بیشتر از مردان می باشد. البته همانطور که در مدل مفهومی تحقیق اشاره گردید این تاثیر گذاری غیر مستقیم بوده و از طریق تاثیر پذیری ادراک از این عوامل می باشد. مدل رگرسیونی ارائه شده به خوبی نقش عوامل مختلف را

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- احدی, محمدرضا, بشیری, پریسا. (1393). طراحی و ساماندهی پیاده‌راه شهری در جهت ارتقای ایمنی عابران پیاده با استفاده از بازرسی ایمنی پیاده‌راه‌های درونشهری. فصلنامه علمی راهور, 1393(9), 73-90.
- بررسی و تحلیل مؤلفه های تأثیرگذار بر بهبود کیفیت فضایی پیاده راه ها به منظور افزایش سطح تعاملات اجتماعی، مطالعه موردی؛ محورهای تربیت و ولیعصر تبریز (1390). فصلنامه مطالعات شهری, 1(4), 95-104.
- دانش پایه، ن.، و حبیب، ف.، و طغیانی، ش. (1396). تبیین فرآیند شکل گیری حس مکان در توسعه جدید شهری (منطقه 4 شهرداری تهران). مطالعات شهری, 18(4 (72)), 137-155.
- رنجبر, احسان, رئیس اسماعیلی, فاطمه. (1389). سنجش کیفیت پیاده راه های شهری در ایران نمونه موردی: پیاده راه صف (سپهسالار) تهران. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی, 2(42), 83-93.
- سلطانی، علی (1391). ارزیابی رضایتمندی مسافران از کیفیت سیستم اتوبوسرانی با استفاده از مدل رگرسیون رتبه ای (نمونه موردی: شهر شیراز). نشریه مطالعات شهری، 112-101، شماره 2
- شیخی, حجت, رضایی, محمدرضا. (1396). ارزیابی کیفیت محیطی فضاهای شهری پیاده مدار و پاسخدهی اجتماعی (نمونه موردی: خیابان فردوسی شهر ایلام). فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری, 8(29), 83-98.
- فلاحت، محمد صادق (1385). ، مفهوم حس مکان و عوامل شکل دهنده آن، هنرهای زیبا، 66-57، 26
- مصطفی عباس زادگان, دکتر, راضیه رضازاده, دکتر, محمدی, مریم, پور اشلیکی, سجاد. (1391). ارائه مدلی پیش بینی کننده از میزان رضایت از سفر با مترو. هویت شهر, 4(6), 75-86.
- مظلــومی, ســید مازیــار. (1389). تأثیرپذیری ابعاد حس مکان از ادراکات ذهنی در محله های مسکونی شهری. فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری, 1(3), 131-150.
- منتظرالحجه، م.، و شریف نژاد، م.، و دهقان، س. (1395). ارزیابی و سنجش عوامل موثر بر ایجاد حس مکان در مراکز محله های شهری (مطالعه موردی: مراکز محله های شیخداد و شهرک دانشگاه در شهر یزد). مطالعات شهر ایرانی اسلامی, 7(26), 43-54.
- Ball, K., Timperio, A., Salmon, J., Giles-Corti, B., Roberts, R. J., & Crawford, D. (2007). Personal, social and environmental determinants of educational inequalities in walking: a multilevel study. Journal of Epidemiol Community Health, 61(2), 108–114.
- Jacinta Francis, Billie Giles-Corti, Lisa Wood, Matthew Knuiman,Creating sense of community: The role of public space, Journal of Environmental Psychology,Volume 32, Issue 4,2012,Pages 401-409,ISSN 0272-4944, https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2012.07.002.
- Leyden, K. (2003). Social capital and the built environment: the importance of walkable neighbourhoods. American Journal of Public Health, 93(9), 1546–1551.
- Lisa Wood, Lawrence D. Frank, Billie Giles-Corti,Sense of community and its relationship with walking and neighborhood design,Social Science & Medicine,Volume 70, Issue 9,2010,Pages 1381-1390,ISSN 0277-9536,https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2010.01.021.
- Lund, H. (2002). Pedestrian environments and sense of community. Journal of Planning Education and Research, 21, 301–312.
- Lund, H. (2003). Testing the claims of new urbanism: local access, pedestrian travel, and neighboring behaviors. Journal of the American Planning Association, 69(4), 414–429.
- McMillan, D., & Chavis, D. (January 1986). Sense of community: a definition and theory. Journal of Community Psychology, 14, 6–23.
- Mullen, E. (2003). Do you think that your local area is a good place for young people to grow up? The effects of traffic and car parking on young people’s views.Health and Place, 9, 351–360.
- Norušis. M. J. (2010). PASW Statistics 18.0 Advanced Statistical Procedures Companion. Chapter 4 Ordinal Regression. Available on http://www.norusis.com/pdf/ASPC_v13.pdf
- Relph, E. C. (1976). Place and placelessness. London: Pion
- Shmuel Shamai, Sense of place: an empirical measurement,Geoforum,Volume 22, Issue 3,1991,Pages 347-358,ISSN 0016-7185, https://doi.org/10.1016/0016-7185(91)90017-K.
- Talen, E. (1999). Sense of community and neighbourhood form: an assessment of the social doctrine of new urbanism. Urban Studies, 36(8), 1361.