بازنگری معیارهای مطلوبیت خیابان‌های شهری تهران از دیدگاه شهروندان (مطالعه موردی: خیابان ولیعصرعج)

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

1 دانشگاه تهران

2 دانشگاه تربیت مدرس

چکیده
موضوع این مقاله، مطالعه عوامل و معیارهای مطلوبیت خیابان شهری و توقعات موردنظر شهروندان از آن­است. مسئله تحقیق ناظر به عدم شناخت دقیق مولفه­های مطلوبیت خیابان شهری در سکانس­های مختلف آن­است. گزاره نظری پژوهش این­است که وجود کیفیت در مولفه­های کالبدی، فضایی، معنایی-نمادین و فعالیتی- اجتماعی منجر به ایجاد سرزندگی، خاطره­انگیزی، ایمنی و انعطاف­پذیری به­عنوان ابعاد توقعات شهروندان از خیابان شهری می­شوند. روش تحقیق مقاله شامل روش­های توصیفی تحلیلی و پیمایش می­باشد. شیوه گردآوری داده ­ها مصاحبه با ابزار پرسشنامه باز و نیمه ساختار یافته است. جامعه آماری شهروندان سه سکانس از خیابان ولیعصرعج می­باشد.

نتایج تحقیق نشان دهنده این است که سرزندگی، خاطره انگیزی نقش بسزایی در برآورده شدن توقعات شهروندان از خیابان شهری دارند. دو بعد انعطاف پذیری و ایمنی نقش کمتری از این دو بعد دیگر دارند. نزدیک بودن میزان اهمیت چهار مولفه منجر به مطلوبیت بیشتر می­شود. برای مطلوبیت خیابان شهری، نقش مولفه­های کالبدی، فضایی، معنایی و فعالیتی با توجه به ماهیت سکانس خیابان بسیار متفاوت است ولی موثربودن هر چهار مولفه در ایجاد مطلوبیت و ساختن شخصیت منحصر بفرد خیابان بسیار حائز اهمیت است. مولفه­های کالبدی و فضایی به سرزندگی و ایمنی بیشتر و مولفه­های معنایی و فعالیتی به خاطره­انگیزی و انعطاف­پذیری بیشتر منجر می­شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1. بحرینی، حسین، بلوکی. بهناز، تغابن. سوده (1388) تحلیل مبانی نظری طراحی شهری معاصر، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
2. بهزادفر، مصطفی؛ رزاقی اصل سینا( 1388) خیابان اصلی: الزامات و توقعات طراحی شهری، فصلنامه معماری و شهرسازی، سال نوزدهم، شماره 63
3. پاکزاد، جهانشاه (1384) راهنمای طراحی فضای شهری، وزارت مسکن و شهرسازی.
4. توسلی، محمود(1371) طراحی فضای شهری ،جلد1 ،مرکز تحقیقات و مطالعات شهرسازی و معمای ،تهران،1371 .
5. جیکوبز، جین(1392)، مرگ و زندگی شهرهای بزرگ امریکایی، ترجمه حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
6. حبیبی، سید محسن (1379) جامعه مدنی و حیات شهری، مجله هنرهای زیبا، شماره 7، تابستان 1379 صفحات 22-33. پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران، تهران.
7. راپاپورت (1392) معنی محیط ساخته‌شده، ترجمه فرح حبیب، انتشارات سازمان فناوری و اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران، تهران.
8. لنگ، جان(1386) آفرینش نظریه معماری نقش علوم رفتاری در طراحی محیط، ترجمه علیرضا عینی فر ، چاپ سوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
9. یگانه، منصور، بمانیان، محمدرضا (1394)، معرفت شناسی فازی و سازگاری روش شناختی آن با پژوهش های معماری و شهرسازی، فصلنامه مدیریت شهری 1394 ، پاییز، دوره 14، شماره 40، صفحه 313 تا صفحه 325.
10. یگانه، منصور،بمانیان محمدرضا،عینی فر علیرضا,انصاری مجتبی(1393)، بررسی رابطه مکان مندی فضاهای عمومی شهری با ادراک پیوستگی ساختمان و شهر، فصلنامه مدیریت شهری،پاییز 1393 , دوره 13 , شماره 35 ; صفحات 181 تا صفحه 199.
11. مدنی پور، علی( 1387الف) ، طراحی شهری نگرشی بر فرایند اجتماعی مکانی ، ترجمه فرهاد مرتضایی ، چاپ سوم ، تهران ، انتشارات پردازش و برنامه ریزی شهری شهرداری تهران.
12. دانشپور، سید عبدالهی؛ چرخچیان، مریم، (1386)، فضاهای عمومی و عوامل موثر بر حیات جمعی، نشریه باغ نظر، شماره 7، بهار و تابستان 1386، پژوهشکده نظر، تهران، صص 28-19.
13. حبیب، فرح(1385)، کند و کاوی در معنای شکل شهر ، نشریه هنرهای زیبا ، شماره 25 ، تهران ، دانشگاه تهران.
14. Alexander, C. (1977)," A Pattern Language", Oxford University Press, New York.