---

باستان شناسی با آمیختگی دیگر علوم و استفاده از آن ها به نقش زیست بوم در شکل گیری محوطه های باستانی به طور گسترده ای پرداخته است. هزینه های سنگین کاوش های باستان شناسی موجب شد روش های مختلفی برای شناسایی محوطه هایی که درون خاک مدفون هستند، ا بداع و به کار گرفته شود. در این میان تجزیه چندعنصری خاک های پوشیده بر سطح محوطه های باستانی ، که روش آزمایشگاهی بسیار مناسبی است، می تواند داده هایی را برای ما فراهم کند و این داده ها به شناسایی دقیق ساختار محوطه ها و حریم آنان بسیار کمک می کند. دشت شوشتر از مکان هایی است که در اواخر هولوسن قدیم در ۷هزار سال پیش به دست کوچندگان فصلی اشغال شد. روند استقرار جمعیت طی دوره هولوسن، تابعی از تحولات اکولوژیکی گذشته دشت بوده و عوامل محیطی ازجمله مورفولوژی تغییرات اقلیمی، فرسایش، تغییر مسیر رودخانه ها بر الگوهای استقراری پیش از تاریخی آن تأثیر گذار بوده است . در این مقاله نتایج آزمایشگاهی نمونه هایی از خاک های باستانی و اکوسیستمی دشت شوشتر تحلیل شده است؛ این نمونه ها با روش آزمایش طیف سنجی تجزیه چند عنصری XRF و تعیین سال یابی مطلق به روش AMS آزمایش شده است. هدف این تحلیل، بازسازی محیط دیرین و تحولات زیست محیطی- فرهنگی دشت شوشتر طی دوره هولوسن و تعیین موقعیت مکان های باستانی در چشم انداز های گذ شته است.

---

هدف از پژوهش حاضر اولویت‏بندی عوامل توسعۀ فرهنگی ورزش از منظر صاحب‏نظران بود. پژوهش کاربردی حاضر از نوع تحقیقات توصیفی ـ پیمایشی بود که به روش آمیخته (کمی ـ کیفی) انجام شد. در بخش کیفی نمونۀ آماری شامل مدیران ستادی، استادان و محققان دانشگاهی بودند که دارای اثر پژوهشی مرتبط هستند. نمونه‏گیری در بخش کیفی به‌صورت گلوله‌برفی و تا رسیدن به حد اشباع نظری با متخصصان امر انجام گرفت. در بخش کمی نیز نمونه‏ها را مدیران و متخصصان ورزشی، استادان دانشگاهی دارای سابقۀ تدریس در حوزۀ فرهنگی ـ اجتماعی ورزش و پژوهشگرانی که در این حوزه مطالعات پژوهشی انجام داده بودند، تشکیل دادند که به‌صورت هدفمند ۴۹ پرسش‏نامۀ محقق‌ساخته که از مصاحبۀ کیفی استخراج شده بود به‌صورت آنلاین و میدانی توزیع شد. جهت تجزیه و تحلیل داده‏ها از آمار توصیفی برای ویژگی‏های جمعیت‌شناختی و از آمار استنباطی به‌وسیلۀ نرم‏افزار تحلیل آماری Expert choice نسخۀ ۱۱ برای وزن‏دهی و اولویت‏بندی عوامل توسعۀ فرهنگی ورزش استفاده شد. نتایج نشان داد در عوامل توسعۀ فرهنگی ورزش به ترتیب اولویت خانواده و ورزش تربیتی (۴۰۸/۰)، مسئولیت‏پذیری و وجدان اخلاقی (۲۷۳/۰)، پرهیز از رذایل اخلاقی در ورزش (۱۷۳/۰)، آداب و رسوم فرهنگی در ورزش (۰۸۰/۰)، ارتباطات و مبادلات فرهنگی (۰۴۳/۰) و فعالیت فرهنگی در ورزش (۰۲۲/۰) برقرار است. به‌طور کلی می‏توان گفت که گسترش فرهنگ در خانواده و ورزش تربیتی می‏تواند به‌طور مستقیم ریشۀ ناهنجاری‏های اخلاقی و رفتاری را کاهش داد

---

در مطالعات پژوهشگران، سنجاق‌های لرستان به‌صورت بخشی از اشیاء مفرغی لرستان و گاه هم به‌طور کلی مطالعه شده‌اند؛ اما این دسته از اشیاء لرستان که دارای گونه‌های متنوع، روش‌های ساخت مختلف و کارکرد‌های متفاوتی بوده‌اند، تابه‌حال کمتر بررسی شده و به‌صورت تخصصی به آن‌ها پرداخته نشده است. از دست‌ساخته‌های اقوام ساکن در این منطقه، اشیاء فلزی است. یکی از گونه‌های مهم اشیاء فلزی کشف‌شده در لرستان، سنجاق‌های فلزی است. در ساخت این سنجاق‌ها از انواع مختلف فلز مانند آهن، نقره و فلزات آلیاژی نظیر برنز و حتی گاه به‌صورت ترکیبی استفاده شده است. از لحاظ تاریخی، این اشیاء به هزارۀ دوم و اول ق. م مربوط هستند. نوشتۀ پیش‌رو سعی دارد به مطالعه، توصیف، تحلیل، مقایسه و معرفی این سنجاق‌ها از لحاظ روش‌های ساخت، نقش‌ها، جنس، کاربرد، تاریخ‌گذاری و... بپردازد.

---

---

دشت خاوه در شهرستان دلفان (نورآباد) یکی از دشت های مهم زاگرس مرکزی است که در منطقه پشتکوه شرقی و در بین کوه های گرین و سفید کوه واقع شده است. در این دشت، ۳۶ محوطه باستانی شناسایی شده که قدیم ترین آن ها مربوط به دوره نوسنگی بی سفال و جدیدترین آن ها مربوط به قرن های متأخر دورۀ اسلامی است. از این تعداد، بیست محوطه دارای بقایای دوره اشکانی بوده اند. مباحث مورد توجه در این مقاله اغلب براساس فعالیت هایی است که طی سال های ۱۳۸۸- ۱۳۸۹ در این دشت به منظور ثبت و تعیین حریم آثار باستانی و در سال ۱۳۹۰ به دلیل شناسایی و تحلیل الگوهای استقراری دوره اشکانی صورت گرفته است. درک و دریافت کلی الگوی استقراری این منطقه در دوره اشکانی از نتایج این پژوهش است که تغییرات جمعیتی یا تغییر الگوی پراکنش استقرارها را نسبت به دوره های قبل نشان می دهد. همچنین، مشخص شد که بیشتر استقرارهای منطقه روستاهای کوچک یا استقرارهای موقت بوده اند و شواهدی از مراکز شهری شناسایی نشد. در این مقاله، به مطالعه محوطه ها و تفسیر الگوهای استقرار دوره اشکانی در این دشت می پردازیم.    

---

اهداف: تغییر شیوه زندگی، ظهور مسایل جدید در عرصه­ های متنوع اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، بروز و تشدید مسایل کالبدی و محیط‌زیستی در شهرها، مدیریت شهری را وادار می کند تا واکنش هایی مؤثر و فعال نشان دهند. تحولات گسترده در کلان شهر تهران، منجر به توجه بیشتر به زیر ساختهای سبز شهری و فضاهای سبز شهری شده و برنامه ریزی برای مدیریت توسعه و حفاظت عرصه های سبز شهری را در دستور کار خود قرار داده. لذا سیاست توسعه این عرصه یا کاربری در آینده در کانون توجه قرار گرفته است. از این رو این پژوهش با هدف شناسایی پیشران­های اثرگذار بر آینده فضای سبز شهر تهران با بهره ­گیری از پایه فکری آینده پژوهی و آینده نگاری سعی دارد گامی موثر در این مسیر بردارد.
روش­ ها: مطالعه پیش رو با ماهیت تحلیلی و اکتشافی و بهره‌گیری از روش پویش محیطی بر اساس مدل STEEP، مطالعه اسنادی، برگزاری جلسات هم‌اندیشی و توزیع پرسشنامه بین کارشناسان و نخبگان انجام شده است.
یافته­ ها: در این پژوهش ۳۲ پیشران اثرگذار بر آینده فضای سبز شهر تهران در ۶ رسته شامل ۳ پیشران در حوزه فناوری، ۶ پیشران در حوزه جمعیتی و اجتماعی، ۸ پیشران در حوزه زیست‌محیطی، ۶ پیشران در حوزه اقتصادی، ۴ پیشران در حوزه سیاسی- نهادی و ۵ پیشران در حوزه کالبدی و شهرسازی شناسایی گردید.
نتیجه ­گیری: نتایج این پژوهش بر اساس اهمیت و تعداد پیشران­ها نشان داد؛ به ترتیب محورهای محیط‌زیست، اقتصادی و اجتماعی نقش اثرگذارتری را در آینده فضای سبز شهر تهران دارند.

---

گنجینه‌ی کلماکره به ‌طور اتفاقی در سال ۱۳۶۸ هـ..ش توسط یک شکارچی محلی در غار کلماکره واقع‌در بیست کیلومتری شمال‌غرب شهرستان پلدختر لرستان کشف شد. این مجموعه شامل انواع ظروف، ریتون‌ها، مجسمه­های انسانی و حیوانی، صورتک‌ها، پلاک‌ها، زیورآلات و... است. ویژگی منحصر به‌ فرد این اشیا وجود کتیبه هایی به خط ایلام نو روی برخی از آنهاست. استفاده از کتیبه‌های میخی و نام‌های ایلامی، رابطه‌ای کاملاَ نزدیک با افق فرهنگی ایلام نو را نشان می‌دهد. خوانده شدن این کتیبه‌ها توسط لامبرت، فرانسوا والا، رسول بشاش و تجزیه و تحلیل باستان شناختی آن‌ها، سبب آشکار شدن نام یک سلسله‌ی‌ گمنام محلی از دوران ایلام نو در لرستان شد که عرصه‌ی جدیدی را در مطالعات باستان‌شناسی و تاریخ هنر این دوره‌ی تاریخی در غرب ایران گشود. به جز تعدادی صورتک، که جنس آن‌ها از طلاست، سایر اشیای این مجموعه از نقره ساخته شده‌اند، زیرا در آن زمان، معیار مبادله در داد و ستد نقره بوده است. نگارندگان، قصد دارند در این مقاله به بحث و بررسی درباره‌ی صورتک‌های طلایی این گنجینه و مقایسه‌ی آن‌ها با نمونه‌های مشابه در سایر فرهنگ‌ها بپردازند.

---

منطقه‌ی قفقاز که با حمله‌ی داریوش بزرگ به سکاها در سال (۱۲-۵۱۳ ق.م) ضمیمه‌ی امپراتوری هخامنشی شد، در سراسر دوره‌‌ی هخامنشی، مرزهای شمالی این امپراتوری را شکل می‌‌داد. مناطق امروزی گرجستان، آذربایجان و ارمنستان که به‌طور کلی، شامل کشورهای قفقاز جنوبی است، بخشی از ملل تابعه‌‌ی هخامنشیان بوده‌‌ است. فهرست‌‌های رسمی امپراتوری هخامنشیان از ملل تابعه، تنها به نام ارمنستان اشاره کرده‌‌اند و موقعیت سایر مناطق، در دستگاه اداری امپراتوری چندان روشن نیست. تنها منبع نوشتاری که در این‌باره، اطلاعاتی می‌دهد، تاریخ هرودوت است و داده‌‌های باستان‌‌شناسی نیز نشان می‌‌دهد که از اواخر (قرن ۶ ق.م) تغییرات عمده‌‌ و نوآوری‌‌های زیادی در مواد فرهنگی این ناحیه به‌وجود آمده که ناشی از حضور پارسیان است. براساس داده‌‌های باستان‌‌شناسی، که مهم‌ترین آن‌‌ها کاخ‌‌هایی با ستون‌‌های زنگی‌شکل از نوع هخامنشی است و نوشته‌‌های هرودوت و سایر مواد فرهنگی، مشخص می‌شود که بخش غربی ارمنستان به ساتراپی هیجدهم و بخش شرقی آن به ساتراپی سیزدهم و منطقه‌‌ی آذربایجان به ساتراپی یازدهم مندرج در لیست هرودوت تعلق داشتند. ضمن این‌که بخش غربی گرجستان، یعنی کلخیس، به‌‌طور مستقیم وارد ساتراپی‌‌های پارسیان نبود و درحد نهایی مرزها وظیفه‌‌ی پاسداری از قسمت‌‌های شمالی در برابر حملات سکاها را برعهده داشت و بخش شرقی گرجستان، یعنی ایبریا، نیز احتمالاً داخل در ساتراپی هیجدهم یا یازدهم مندرج در لیست هرودوت بوده است. به‌طور کلی، هدف از این تحقیق بررسی جایگاه اداری کشورهای امروزی گرجستان، آذربایجان و ارمنستان در سیستم اداری ساتراپی‌‌های هخامنشی براساس داده‌‌های باستان‌‌شناسی است. روش این تحقیق نیز بر پایه‌‌ی مطالعات کتابخانه‌‌ای و بازدید میدانی از محوطه‌‌های مورد بحث است.

---

پلان رایج در معماری دوره‌‌های قبل از هخامنشی و مرحلۀ ‌‌اول معماری هخامنشی، مستطیل‌شکل است. تغییر این پلان به پلان مربع در دورۀ ‌‌داریوش بزرگ، پیرو تفکرات جهان‌‌بینانه وی در وام‌‌گیری از اندیشه‌‌های ملل تابعه، به‌عنوان حرکتی نو در مرحلۀ ‌‌دوم معماری هخامنشی، مقدمه‌‌ای برای استفاده از این نوع پلان به‌شکلی کامل‌‌تر و ایجاد گنبد در معماری پارتی شد. این حرکت نتیجۀ ‌‌بازخورد فرهنگی اندیشۀ ‌‌یونانیان در زمینۀ ‌‌استفاده از اعداد و اَشکال بوده است؛ زیرا مربع به‌عنوان کامل‌‌ترین شکل، در فلسفۀ ‌‌فیثاغورثیان و اندیشمندانی همچون افلاطون در معماری ایرانی وارد شد و از آن برای ایجاد نوعی جدید از معماری مدد گرفته شد. این تغییر در دورۀ ‌‌بعد معماری ایران با ابداع گوشه‌سازی در زیر سقف، موجب ایجاد گنبد روی پلان‌‌های مربع شد. در این مقاله، روند تغییر پلان معماری از مستطیل به مربع و دلایل آن در دورة‌‌ هخامنشی و همچنین تأثیر این نوع پلان در معماری دوره‌‌های اشکانی و ساسانی بررسی شده است. 

---

بی‌‌شک مسکوکات اشکانی یکی از مهم‌ترین منابع دست اول پژوهش تاریخ ‌‌ایران از سده ۳ ق. م تا پایان فرمان‌روایی اشکانیان در سال ۲۲۴م. به‌شمار می‌‌رود. خیل سکه‌‌های برجای‌مانده بالغ‌بر چهارصد‌‌سال حکومت، شاهد بی‌نظیری است که با شیوه و تأثیر متنوع، اطلاعاتی درمورد توالی شاهان، تشکیلات ضرابخانه‌‌ها، شرایط سیاسی و اقتصادی، نوع پوشاک و... ‌‌دراختیار می‌‌گذارند. در این پژوهش، نتایج آنالیز عنصری نُه نمونه سکۀ نقرۀ یک درهمی متعلق به گودرز دوم و ۶ عدد سکه متعلق به خسرو دوم به‌وسیلۀ دستگاه PIXE بیانگر میزان بالای نقره در سکه‌‌های گودرز ‌‌دوم و کاهش چشمگیر درصد خلوص نقره در مسکوکات خسرو دوم است. تحلیل اقتصادی– سیاسی دورۀ اشکانی نشان می‌‌دهد که این میزان بالای نقره در سکه‌‌های گودرز دوم به توان بالای اقتصادی اشکانیان در این مقطع زمانی اشاره داشته و علت کاهش چشمگیر درصد خلوص نقره در دورۀ خسرو دوم را باید در آغاز جنگ‌های پنج سالۀ ایران و روم جست‌وجو کرد که در پایان به شکست ایرانیان و تصرف مجدد تیسفون به‌دست رومیان در اواخر سال ۱۹۷م. انجامید.

---

طی فصل اول کاوش­های باستانشناختی تپه زرنق آذربایجان شرقی در سال ۱۳۹۱، تعداد زیادی پیکرک گلی در اشکال انسانی و حیوانی مربوط به دوره مفرغ قدیم به دست آمد. در حالی که اکثر پیکرک‌های به دست آمده از کاوش‌های باستانشناسی در دنیا پیکرک‌های مونث الهه‌های باروری هستند؛ مطلب قابل توجه در اینجا پیکرک‌های انسانی از نوع مذکر است که مسلما وجود تعداد قابل توجهی از این نوع پیکرک، بیانگر نشانه‌هایی از ساختار اجتماعی و طرز تفکر آن جامعه بوده و حکایت از جایگاه اعتقادی ویژه این گروه پیکرک را دارد. با توجه به اینکه در اکثر محوطه‌های مربوط به دوره مفرغ قدیم فرهنگ کورا- ارس، بیشتر شیوه معماری و سفال‌های آن دوران مدنظر بوده و بر روی پیکرک‌های گلی به دست آمده پژوهش‌ خاصی صورت نگرفته است، لذا در این مقاله تلاش شده است که با مطالعه پیکرک‌های فرهنگ کورا-ارس به تحلیل و طبقه بندی پیکرک‌های تپه زرنق و همچنین ارتباط این آثار با عوامل فرهنگی – عقیدتی و ساختار اجتماعی دوره مفرغ قدیم محدوده فرهنگ کورا – ارس پرداخته شود.  

---

سکه سندی مکتوب، معتبر و پرمحتواست که ضرورت شناخت و اهمیت آن از جهات مختلف اهمیت دارد. بر این اساس مسکوکات، یکی از مهم‌ترین ابزارها و روش‌های پژوهشی برای شناخت تاریخ، فرهنگ و تمدن بشری به شمارمی‌روند که به معرفی و تحلیل اوضاع اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی هر دوره کمک شایانی می‌کنند.

در این پژوهش نتایج آنالیز عنصری ۶ نمونه سکه نقره یک درهمی خسرو دوم اشکانی(۲۰۸-۱۹۰م.) و ۱۱عدد سکه نقره متعلق به سپتیموس سوروس امپراطور روم (۲۱۱- ۱۴۵م.) و همسرش جولیا دومنا با روشXRF مطالعه شده است. نتایج بیانگر افت درصد خلوص نقره در مسکوکات خسرو دوم و کاهش وزن سکه‌های نقره سپتیموس و همسرش جولیا دومنا است. دلیل این نوسانات را باید در آغاز جنگ‌های ۵ ساله ایران و روم جستجو نمود که در پایان به شکست ایرانیان و تصرف دوباره تیسفون به دست رومیان در اواخر سال ۱۹۷م. انجامید.

 
 

---

ماننا بزرگترین قدرتی بود که پیش از تشکیل امپراتوری ماد، قرنها بر بخشهای وسیعی از شمال‌غرب ایران حکومت کرده است. مانناییان هوری نژاد بوده و قریب به احتمال در نیمه دوم هزاره دوم پیش از میلاد به این منطقه وارد شده‌اند. به لحاظ وضعیت سیاسی، علی‌رغم حملات متعدد از جانب آشور و اورارتو، آنان توانستند استقلال سیاسی و فرهنگی خود را حفظ کرده و نفوذ سلطه خود را به گونه‌ای توسعه بخشند که تداوم آن در دوره‌های بعد نیز ملموس باشد. با این حال با وجود اطلاعاتی که اسناد تاریخی و داده‌های باستان‌شناختی در اختیار ما قرار می‌دهد، متأسفانه هیچگونه پژوهشی علمی درباره ماننا صورت نگرفته و حتی چگونگی ظهور، گستره فرهنگی و قلمرو سیاسی آنان بسیار مبهم مانده است. مقاله حاضر با توجه به این پیش‌زمینه و کمبودها تهیه شده است

---

در این مقاله با بررسی برخی از متون عیلامی و میانرودانی که بهترین منابع اطلاعاتی در باره غرب ایران به شمار می آیند، سیمای جغرافیای تاریخی منطقه ای در غرب ایران که در ادبیات باستان شناختی به حوزه فرهنگی زاگرس مرکزی شهرت دارد، به تصویر کشیده شده تا سرزمینهایی که از هزاره سوم تا آغاز هزاره نخست پیش از میلاد (ظهور اقوام آریایی) در این منطقه شکل گرفته بودند، مکانیابی و اقوامی که در آنها می زیسته اند، به بحث کشیده شوند. سرزمینهای ورهشه، سیماشکی و کاسی از آن جمله هستند که پژوهشگران مختلف بر پایه متون یاد شده اظهار نظرهای گوناگونی در باره مکانیابی این سرزمینها کرده اند که در این مقاله ضمن عنوان کردن آنها تلاش شده تا حدودی جغرافیای تاریخی این حوزه مهم فرهنگی غرب ایران در چهار چوب زمان یاد شده ، بازسازی و بر اساس متون و اظهارات پادشاهان مختلف عیلامی و میانرودانی سرزمینهای ذکر شده بالا را در این حوزه فرهنگی مکانیابی نمود

---

---

در این پژوهش تأثیر بکارگیری تکنیک پرکردن هسته لانه زنبوری با فوم پلی اورتان سبک وزن بر رفتار صفحه ای هسته لانه زنبوری مورد بررسی قرار گرفته است. رفتار مکانیکی پلاستیک هسته های لانه زنبوری با استفاده از روش عددی مورد مطالعه قرار گرفت. چهار نوع لانه زنبوری آلومینیومی AL ۵۰۵۲ به صورت خالی و پرشده با فوم تحت بارگذاری فشاری تک جهتی در شرایط شبه استاتیکی و دینامیکی قرار گرفتند. انتخاب هسته های لانه زنبوری به گونه ای لحاظ شد که بتوان تاثیر چگالی نسبی سلول های لانه زنبوری را بر خواصی همچون استحکام فروریزی و ظرفیت جذب انرژی مورد بررسی قرار داد. نتایج تحلیل های اجزاء محدود نشان دادکه بکارگیری فوم در هسته لانه زنبوری می تواند استحکام فروریزی را تا ۲۴ برابر و همچنین ظرفیت جذب انرژی را تا ۱۱ برابر افزایش دهد. در حالی که افزایش چگالی هسته لانه زنبوری موجب کاهش تاثیر فوم بر خواص ذکر شده می گردد. نتایج به دست آمده نشان داد که در شرایط شبه استاتیکی فوم پلی اورتان به خوبی خواص هسته را بهبود می بخشد، در حالی که با افزایش سرعت برخورد و در شرایط دینامیکی تاثیر فوم پلی اورتان بر استحکام فروریزی و ظرفیت جذب انرژی کاهش چشمگیری خواهد داشت. به نحوی که در برخورد با سرعت m/s ۱۰۰ میزان ظرفیت جذب انرژی در موارد خالی و پرشده با فوم تقریبا یکسان می باشد.

---

در حال حاضر در کشور ما برای محاسبه موجودی سرمایه از روش های مختلفی استفاده می شود. مثلاً بانک مرکزی جهت محاسبه موجودی سرمایه از روش موجودی دائمی (PIM) استفاده می نماید و در مقاطع مختلف محققان از روشهایی چون روش تابع تولید یا روش نسبت سرمایه به تولید استفاده کرده اند.      در  این تحقیق تلاش می‌شود تا پس از برآورد موجودی سرمایه بخشهای مختلف اقتصادی ایران، نتایج با یکدیگر مقایسه شود. با کنکاش در مورد نتایج به دست آمده به وسیله روش PIM و روش تابع تولید، ملاحظه می شود، به دلیل محدودیت آماری، تخمین‌های حاصل از روش تابع تولید، مناسب‌تر است، زیرا برآوردها با توجه به محدودیت آماری برای آمریکا نیز تکرار شد و با داده های موجودی سرمایه آمریکا مقایسه گردید و بنابراین، روش تابع تولید انتخاب گردید.      نرخ استهلاک در بخش کشاورزی ۸/۵ درصد، بخش صنعت و معدن ۹/۴ درصد، بخش ساختمان ۸/۷ درصد، بخش خدمات ۵/۳ درصد، بخش نفت و گاز ۳/۶ درصد و  بخش آب، برق و گاز ۱/۴ درصد به دست آمد. همچنین درخصوص اطمینان به نرخ استهلاک محاسبه شده، مقادیر آن با سایر تحقیقات که در ایران محاسبه شده، مقایسه گردید که نتایج نزدیک به هم بودند.  

---

---

گنجینه غار کلماکره که شامل صدها قلم شیء زرین و سیمین است در سال ۱۳۶۸ از غاری به همین نام در پل دختر لرستان توسط یک روستایی پیدا شد. اشیای این مجموعه علاوه بر موضوع زیبایی شناختی، اطلاعات با ارزش باستان شناسی را نیز به همراه دارند. ویژگی منحصر به فرد برخی از این آثار وجود نوشته‌هایی به خط آرامی قدیم، آشوری جدید و ایلام نو است. رمز گشایی این نوشته‌ها توسط پژوهشگرانی چون جین لمبرت، فرانچز والت و رسول بشاش صورت گرفت. حاصل این مطالعات ضمن ارائه اطلاعاتی از یک دولت محلی ناشناخته ایلام نو، فصل نوینی را در مطالعات باستان‌شناسی این دوره خاص ارائه می‌کند که در این مقاله به آن پرداخته می‌شود.

---

فصل نخست بررسی و شناسایی باستان¬شناختی جزیره¬ی قشم در زمستان ۱۳۸۴ انجام شد که طی این بررسی ۹ محوطه مربوط به دوره¬ی اشکانی و ساسانی شناسایی شد. مطالعه سفالهای سطحی به دست آمده از محوطه¬های اشکانی و ساسانی قشم نشان دهنده ارتباط فرهنگی و تجاری بین این محوطه¬ها با محوطه¬های همزمان در سواحل جنوبی خلیج فارس و دیگر نواحی است. برای مثال گونه¬ی لعاب¬دار اشکانی و ساسانی که از محوطه¬های قشم به دست آمده¬ شباهت زیادی با گونه¬ی لعابدار محوطه¬های خوزستان، سواحل شمالی و جنوبی خلیج فارس از جمله اددور، کوش و ملیحا در امارات، سوهار در عمان، فیلکه در کویت و قلات در بحرین دارند. سفال منقوش دوره¬ی اشکانی نیز شباهتهای نزدیکی با سفال منقوش یک رنگ و دو رنگ جنوب شرق ایران، سواحل عمان و جنوب خلیج فارس به خصوص اددور، ملیحا و تل ابراک دارد. گونه شاخص دیگر، سفال معروف به قرمز صیقلی هندی (Indian Red Polish Ware) است که استفاده از آنها از اواسط دوره اشکانی تا سده¬های اولیه اسلام در سواحل شمالی و جنوبی خلیج فارس رایج شد. این گونه به طور گسترده در منطقه¬ای در هند (گجرات) و سند تولید شده و به مناطق مختلف سواحل خلیج فارس صادر می¬شده است. سفال سیاه و خشن با نوارهای برجسته¬ی تزئینی به دست آمده از محوطه¬های قشم مشابه به سفالهای سیاه و خشن حوزه جنوبی خلیج فارس است که از محوطه¬هایی همچون اددور، جزایر ابوظبی در امارات متحده عربی نیز گزارش شده است. سفال ساده و معمولی اشکانی و ساسانی محوطه¬های قشم نیز شباهتهایی با سفالهای شناخته شده این دوران در سواحل شمالی و جنوبی خلیج فارس دارد.