اهداف: اراضی عباس‌­آباد از مکان و موقعیت ویژه‌­ای در شهر تهران برخوردار است و به همین ­دلیل در طول نیم قرن گذشته همواره مورد توجه تصمیم‌­سازان، تصمیم‌­گیران، برنامه‌­ریزان و طراحانِ شهری قرار گرفته است. طرح‌­های شهری ارائه شده برای این اراضی، علاوه بر جنبه­‌های طراحانه-فضاسازانه­، حاوی ابعاد ایدئولوژیک ویژه‌­ای است که شاید در نگاه اول آشکار نشود. فهم و تبیین این ابعاد هدف عمده‌­ی مقاله­‌ی پیش‌­روست.
روش‌­ها: در جهت فهم بهتر این دو جنبه، از روش تحلیل گفتمان استفاده می‌­شود. بهره­‌گیری از این شیوه در کنار تعریف مفهوم ایدئولوژی و رابطه‌­ی درهم‌­تنیده‌­ی آن با گفتمان و نیز کاربست آن در نظام دانشی شهرسازی، راه را برای رسیدن به مطلوب هموارتر می­کند. بر این اساس با تکیه بر رویکردی ساختارگرایانه مبتنی بر آموزه‌­های زبان­‌شناسانه در مواجهه با اسناد موجود، دو بخش عوامل درون­‌زبانی و برون­‌زبانی در مقابل یکدیگر قرار می­‌گیرد.
یافته‌­ها: بر مبنای رویکرد روش­شناسانه­‌ی مقاله، از یک­‌سو عوامل درون­‌زبانی دربردارنده­‌ی جنبه‌­های طراحانه-فضاسازانه طرح­‌هاست و از سوی دیگر عوامل برون­‌زبانی ناظر بر جنبه­‌های ایدئولوژیک آن­‌ها. بر همین اساس نشان داده می‌­شود ایده‌­های موجود در ابعاد طراحانه-فضاسازانه‌­ی هر یک از طرح‌­های پیشنهادی، تلاشی در جهت تحقق­‌بخشی بر بعد ایدئولوژیک این طرح‌­هاست؛ که از قضا در چشم‌­انداز­های نخستین آن­‌ها قابل مشاهده است.
نتیجه­‌گیری: علیرغم وجود تفاوت­‌های صوری-ظاهری موجود در ابعاد فضاسازانه‌­ی طرح­‌های شهری اراضی عباس­‌آباد در دو بازه­ی زمانی مدنظر مقاله، هر یک از این طرح­‌ها از منطق ایدئولوژیک خاص و منحصربه­‌فرد خود پیروی می‌­کند؛ که به شکلی مشخص به چشم‌­انداز­های اولیه­‌ی طرح­‌ها گره می­‌خورد.

واژه‌های کلیدی: اراضی عباس‌آباد، ابعاد فضاسازانه، ابعاد ایدئولوژیک، طرح‌های شهری، تحلیل گفتمان

متن کامل [PDF 2336 kb]   (1187 دریافت)